Wala pa man pormal nga nag-abre ang Balikatan 2024, nagsabwag na sang kahadlok kag perwisyo sa mga pumuluyo sang Cagayan kag Apayao ang ginlunsar nga Cope Thunder exercises sang US Air Force kag mga tropa sang Tactical Operations Group (TOG) sadtong Abril 17. Suno sa mga residente sang Gattaran, Sto Niño, kag Lasam sa Cagayan, sa sobra ka nubo sang lupad sang mga jet fighter nagkinagamo sa eskwelahan ilabi na sa daycare kag kindergarten kag nag kuripad sang dalagan ang mga bata pauli sa ila mga balay. Nakibot man ang mga lapsag, naperwisyo ang palangabuhian, kag bisan ang mga ginasagod nga kasapatan nahadlok kag nagamo.

Reklamo sang mga residente, wala sila temprano naabisuhan gani may mga nagkaladasma sa pagdalagan sa sobra nga kahadlok kag sa mismo atubang sang mga eskwelahan kag barangay hall gintigayon ang mga pagpatikal-tikal. Estorya sang isa ka iloy, ginpunggan siya sang iya 7 ka tuig nga bata nga mag-guwa sa balay sa kahadlok nga madagdagan sang bomba. Ginreklamo man nila ang tuman ka kusog nga hagong kag masakit sa dulunggan nga tingog sang mga jet fighter. “Daw malupok ang dughan ko sang nagtupong sa amon,” estorya sang isa.

Indi malikawan nga huna-hunaon sang mga residente ang dako nga posibilidad nga segurado nga maglupok ang gyera ilabi na nga lapnagon ang rekrutment sang AFP sa mga baryo, bisan kuno sa mga may edad na. “Praktis pa lang ini, ano na lang kon matuod na,” pagkahangawa sang isa ka residente. Komentaryo naman sang isa nga segurado nga madamo na naman sang pabusungon kag bayaan ang mga soldado nga Amerikano tungod sa pag-angkon sang mga base militar sa ila lugar.

Grabe nga troma ang gin-agum sang pumuluyo sa mga lugar nga ini ilabi na nga amo man ini ang mga lugar nga ginbomba sang 5th ID kag TOG2 sadtong nagligad nga tuig. Madumduman nga nag-bakwit ang mga residente sang Sto Nino sadtong Abril 2022 sa tunga-tunga sang Semana Santa pagkatapos mag-airstrike gamit ang OV10-Bronco para taguon ang pag-masaker sa tatlo ka Pulang hangaway sa Piat.

Kahangawa man ang gin-agum sang mga residente sang Baggao sadtong Balikatan 2022. “Nagdalalagan kami sa sobra nga kahadlok. Abi namon bombahon kami. Daw malupad na ang mga atup namon sa sobra ka nubo kag kalapit sang mga jet fighter sa kabalayan,” pag-estorya sang isa ka mangunguma.