Panagminas ken panangkalbo iti bakir ti makagapu iti panaglayus ken dagiti panagregga-ay ti daga idiay Davao

,
PilipinoEnglishBisayaHiligaynon

Agarup maysa bulanen nga agsagsagrap dagiti rehiyon ti Davao ken Caraga ti panaglayus ken panagregga-ay ti daga gapu kadagiti panagtudo a kuyog ti napipigsa nga angin a sinaruno ti mabukbukel a bagyo. Idi Pebrero 2, adda 772,000 indibidual ti nailista nga apektado ken 409,000 ti napatakyas kadagiti komunidad da. Iti maudi a report, addan iti 17 ti natay, karaman ti pamilya a nagaburan ti daga idiay Barangay Mt. Diwata, Monkayo idi Enero 18.

Minilyon a piso ti gatad ti mula ti nadidigra ken adu a kalsada ken rangtay ti nadadael. Iti datos ti National Risk Reduction and Management Council idi Pebrero 4, adda iti ₱173.79 milyon dagiti nadidigra a mula idiay Davao ken Caraga. Pinakaapektado dagiti mannalon idiay Compostela Valley ken Davao del Norte. Kalawaan a napuntaan ket dagiti kataltalonan.

Kagiddan na ti dadael iti imprastruktura nga addaan gatad a ₱27.05 milyon idiay Region XI. Dinadael ti layus ken panagregga-ay ti daga dagiti rangtay ken farm-to-market road a kadawyan ket nararasi wenno saan ket kunkundit nga inyaplag iti linikkab a paset dagiti bantay.

Itudtudo dagiti grupo a demokratiko ken maka-kalikasan a nakabase idiay Mindanao ti didigra ken trahedya kadagiti agtultuloy nga operasyon ti manangdadael a minas, a kaadduan ganggannaet, ken panangkalbo iti kabakiran iti isla. Idi 2019, nagiruar ti Mines and Geosciences Bureau ti nasurok 100 permiso para iti panagminas iti rehiyon ti Davao pay laeng. Saklaw na ti nasurok 32,000 ektarya a kabambantayan idiay Davao Oriental; nasurok 15,000 ektarya idiay Davao del Sur ken dagiti operasyon a kwari idiay Davao City.

Nayon ditoy dagiti operasyon a palpalubosan ti estado tapno gamgamen ti kabambantayan ti Pantaron, ti kadakkelan a mountain range idiay Mindanao.

Karaman iti ninaganan dagiti grupo ti tallo a kompanya iti panagminas iti protektado a Mt. Hamigitan idiay Davao Oriental (Sinophil Mining & Trading Corporation, Hallmark Mining Corporation, Austral-Asia Link Mining Corporation); ti St. Augustine Gold and Copper Ltd a nakaturong iti King-king Copper Gold Project idiay Pantukan ken agkakaabay nga ili ti Davao de Oro; ken tallo pay a kompanya iti panagminas idiay Talaingod, Davao del Norte (One Compostela Valley Minerals, Inc, Phil. Meng Di Mining & Development Corporation, Metalores Consolidated, Inc.)

Kadagiti ninaganan, nalawa ti saklaw ti Metalores Consolidated Inc, nga inikkan ti permiso a gamgamen ti nasurok 15,000 ektarya a kabakiran idiay Talaingod. Saan man agpada iti kalawa na, ngem agpada a manangdadael ti open-pit mining ti King-king Project ti St. Augustine Gold and Copper Ltd, a kukua ti dinastiya a Villar, maysa kadagiti kadakkelan a burukrata-kapitalista a pamilya iti pagilian.

Dagitoy a panagminas, ken kabulbulon na a panangkalbo iti kabakiran, ket nabayagen ken nairot a lablabanan dagiti grupo a Lumad ken mannalon gapu iti nakakaro a didigra nga ipagteng dagitoy iti komunidad da, iti aglawlaw ken iti umili ti Mindanao.

Nadtuy ti pondo?

Saan a natalged iti kalamidad ti Davao City mismo, nu sadinno ket nailumlom iti layos ti 15 barangay nga adda iti relatibo a nababa a kadagaan. Naglapyas ti danum iti innem a karayan a tributary ti Davao-Bukidnon River nga agay-ayos manipud idiay Pantaron iti paset ti San Fernando, Bukidnon. Idi Enero 31, nai-report nga 8,000 ti napilitan nga agbakwit gapu kadagiti panaglayos nga aginggana-tengnged iti sumagmamano a lugar.

Gapu kadaytoy, naisaang nu sadinno napanan ti pondo nga imbukbok ti Department of Public Works and Highways iti napalabas a tallo tawen iti opisina ni Paolo Duterte, kongresista ti umuna a distrito ti syudad. Naduktalan iti nabiit nga inragpin kadagiti naipasa a badyet manipud 2020 aginggana 2022 dagiti alokasyon para iti inauna nga anak ti sigud a presidente a ni Rodrigo Duterte nga aggatgatad ti ₱51 bilyon. Ti panangisingit kadagiti alokasyon ket awan transparency (panangisapubliko). Sursurok met daytoy iti gagangay nga alokasyon iti maysa a kongresista, wenno uray iti maysa a senador.

Ti Davao City ket dominado ti dinastiya a Duterte. Laksid kenni Paolo a mangibagbagi ti kadakkelan ken sentro a distrito na, meyor ti syudad ti kaubingan a kabsat na a ni Sebastian, bayat a kapitan ti Barangay Catalunan-Grande ti asawa na a ni January Navares ken ti Barangay Buhangin (nu sadinno nakaro ti panaglayus) ti anak na a ni Omar.

Panagminas ken panangkalbo iti bakir ti makagapu iti panaglayus ken dagiti panagregga-ay ti daga idiay Davao