Para kadakami, nakkong, dakkel ti nagdumaan yo iti armi (AFP). Sabali met nu adda kayo ngamin agsarsardeng iti madi nga aramid (dagiti soldado),” istorya ni Tatang Rebo, maysa a mannalon, bayat nga agidasdasar ti kape kadagiti Nalabaga a mannakigubat a simmangpet iti kalapaw na. Kasangsangpet laeng idi dagiti kakadua iti lugar ken mailiw ida a sinarabo dagiti residente. Kas iti adu a lugar, itudtuding ida nga “anak ti umili” dagiti mannalon.

“Awan disiplina dagiti soldado. Isuda pay ti mangisungsong iti madi nga aramid,” pulong ni Tatang. Inistorya na ti madi a kapadasan kadagiti tropa ti 77th IB idi nagirussuat dagitoy ti Retooled Community Support Program (RCSP) iti baryo da idiay Baggao, Cagayan. “Pagkunaam ta, apagsangpet nga apagsangpet da ditoy balay, manok sigida ti sinapol da!”

Paggi-istoryaan pay laeng iti baryo ti sinnulong dagiti bartek a “soldakes” idi lawas kalpasan ti eleksyon. “Permi uwaw da iti arak manipud iti sumagmamano nga oras laeng ti panangipatungpal ti liquor ban. Saan da pay ngarud naibabbaba ti pak da, agsapsapol dan ti pulutan, giddan a nagpagatang ti gin!” istorya pay ni Tatang.

“Mayat koma nu tumulong da nga agburas ti mais tapno adda gungguna met a painumen ida. Ngem awan latta! Ngem ketdi, agbartek ken agpaanawa iti baryo ti ammo da nga ubraen,” istorya met ni ading (manong) Makar a kakuyog kadagiti simmarabo kadagiti kadua. Saan laeng dagiti manok ken pato a taraken dagiti residente ti pinarti-parti dagiti soldado, pinarti uray ti mano a taraken nga aso.

“Mabutbuteng kami, nakkong, gapu iti kasta nga ubra da. Uray tengnga aldaw, nabartek da. Kasano laengen nu saan laeng a sinnulong ti ubraen da? Kasano nu agpipinnaltog da? Kasano kami ditoy, aglalo ta adu ti ubbing?” kuna met ni Nanang Clarita. Saan a malapdan dagiti residente ti panagdanag da aglalo ta atiddog ti rekord ti 77th IB iti panagpipinnatay gapu iti kinabartek. Kasla laengen idi 2021 idi nagpinnaltog ti dua a nabartek a soldado iti mismo hedkwarters ti batalyon idiay Piggatan, Alcala.

Laksid iti panagbalin a bartek, sikat iti panagsugal ti 77th IB. Riribuk kadagiti residente ti ariwawa nu agay-ayam da. Awan met babain da nga agtaktakaw ti makan dagiti mannalon. Daddadaelen da ti ramit ken babassit a kalapaw dagiti mannalon iti bangkag. Awan bibiang da nu madadael da dagiti kamaisan, kapagayan ken dadduma pay a bangkag iti panagoperasyon da.

Madi met ti rekord da iti pannakilangen iti babbai. Adda kapadasan dagiti maestra iti maysa nga eskwelaan iti makuna nga ili a pwersado a sinerrek dagiti soldado ti balay a pagnanaedan da iti katengngaan ti rabii. Nasaknap met ti “panagarem” da kadagita babbalasitang wenno menor de edad. Ar-aramiden da dagitoy kas “text mate” ken regular a pagrep-reporten panggep iti tignay ti NPA iti lugar.

Nasurok maysa tawen a nagindeg iti barangay hall, ken naminsan iti eskwelaan, dagiti tropa ti 77th IB iti linged ti RCSP. Sangkadalawat da nga isuda ti “mangiyasideg ken mangitulod kadagiti programa ti gobyerno” iti kaaw-awayan ken dagiti sulinek a lugar. Ngem limmabas ti panawen, awan uray pirit a tulong ti naibingay dagitoy iti komunidad.

Kinapudno na, nauman dagiti residente iti kaa-ayab kadakuada kadagiti “pamiting” ti militar. Adda dagiti kanito nga um-ummungen ida dagiti soldado para iti panangited kano ti “relief goods” ngem iti kigtot dagiti residente, “peace rally” gayam ti tabunuan da. Awan abiso a killaat ida laengen a pinagiggem kadagiti plakard, pinagpukkaw ken pinapuor ti bandera bayat nga al-alaan ti ladawan. “Nakitak laengen iti Facebook, nakkong, a maysa nak kanon a surenderi!” istorya ni Tatang.

“Isunga mayat a masampolan dagita, kadua!” makaunget nga imbaga ni Makar. “Uray siakon ti ag-gayd agturong iti mabalin a pangbiraan kadakuada. Adda pagpu-pwestuan da iti ngato. Idiay da nga agpi-Facebook ngamin idiay laeng addaan signal. Maymayat idiay tayo ida a komandoen ngamin awan sibilyan a mapuntaan. Adayo pay iti kabalbalayan. Sigurado syut da iti abut.”

Umannamong uray ni Tatang ken Nanang iti suhestyon.

___
Manipud iti Baringkuas, rebolusyonaryo a pagiwarnak a masa ti Cagayan Valley.