Daw nahimong natad sa gubat ang kadagatan sa Mindoro sa langkub sa West Philippine Sea niadtong Enero 4-5 dihang gilunsad sa US sa Cabra Island dinhi ang 2 ka adlaw nga “maritime cooperative activity,” kauban ang papet nga Armed Forces of the Philippines (AFP). Samtang ginapahigayon ang aktibidad, duha ka barkong iggugubat sa China ang nakaatang duul sa lugar. Pang-abli sa tuig 2024 ang aktibidad, nga una sa kapin 500 ka wargames ug uban pang operasyong militar nga gilunsad sa US sa Pilipinas, kaabag ang papet niining rehimeng Marcos Jr. Lakip dinhi ang gipangandaman nga dakung Balikatan nga nakatakdang ilunsad sa Mavulis Island sa Batanes, nga 140 kilometro lamang ang gilay-on sa habagatang baybay sa Taiwan.

Niadto usang Enero, giyawyaw sa AFP ug rehimen ang “estratehikong pagpaling” sa planong pangseguridad sa Pilipinas gikan internal ngadto sa eksternal nga depensa. Gitawag og “Comprehensive Archipelagic Defense Concept” ang planong gipanghinambog ni Gilbert Teodoro, kalihim sa Department of National Defense, nga magsilbi kuno sa “paggarantiya sa mga korporasyong Pilipino, ug mga langyawng pagatugutan sa Pilipinas, nga malinawong makamugna og eksplorasyon ug pagpahimulos sa tanang rekurso sulod sa exclusive economic zone (sa Pilipinas) ug uban pang mga lugar kung asa aduna kitay hurisdiksyon.”

Sa aktwal, dili bag-o ni orihinal ang konseptong “archipelagic defense.” Kinopya kini sa operational concept nga “Archipelagic Defense Strategy” sa militar sa US nga tinguhang “pugngan ang agresyon sa China” sa Western Pacific Theater of Operations nga adunay pagduso sa giila niini “First Island Chain.” Lakip sa “chain” o kadena sa maong mga isla ang Pilipinas. Gipwesto niini ang nasud sa unahan sa imperyalistang gyera ug gihimong dakung target sa atake sa China. (Lantawa ang mapa).

Ginapatuman sa Archipelagic Defense Strategy ang taktikang anti-access/area denial (A2/AD) nga adunay tinguhang “inyutralisa” ang kapasidad sa “kaaway” (China), ug “sumpuon” o “paphaon” ang mga abilidad niini nga makalunsad og “agresyon” sa rehiyon. Aron mahimo kini, ginalatag sa US ang network sa dayag ug sikretong mga base ug pasilidad aron butangan og sistema sa mga radar ug misayl ug tropa, ug magsilbing han-ukanan sa armas (lakip ang nukleyar), klase-klaseng gamit, sugnod ug daghan pang panginahanglan para sa paglunsad og gyera.

Pagagastusan sa mga Pilipino

Kabahin sa estratehiyang Archipelagic Defense ang pagpasalo sa US sa gasto sa pagpanulsol og gyera sa mga “partner” niini sa Asia, lakip ang Japan, South Korea ug Pilipinas. Gipanghinambog pa ni Teodoro nga pagapondohan og ₱2 trilyon sa reaksyunaryong estado ang pagpalit og mga armas, sakyanan ug uban pang himang-militar, nga tanan hinimo sa US ug mga kaalyado niini, aron hatagag dagway ang “archipelagic defense” sa Pilipinas.

Lakip sa nakahan-ay nga pagapaliton sa Pilipinas ang karaan na apan mahal pa gihapon kaayong mga jet fighter nga F-16 sa US, dagkung barko nga pagagamiton sa pakig-“joint patrol” niini sa South China Sea ug daghan pang “big ticket” o dagkung armas nga dugay nang gilawayan sa mga heneral sa AFP. Nakapailalum kini sa “Rehorizoned Capability Enhancement and Modernization Program” o ReHorizoned 3 sa AFP.

Nagsilbi dili lamang sa laraw sa US batok sa China ang pagbubu og pondo, apan bisan sa pagtagbaw sa AFP nga karon nag-atubang sa bangi ug paksyunalismo. Uban ang US, ginagamit sa rehimeng Marcos ang pondo aron siguruhon ang pagdapig sa mga heneral. Niini, gisulti ni Marcos nga itagana sa estado ang pondo sa mosunod nga 10 ka tuig.

Una nang giaprubahan ni Marcos niadtong Disyembre 2023 ang dugang-badyet sa AFP ngadto sa $285 bilyon sa 2024. Matud sa pipila ka tigpanukiduki, ₱110 bilyon hangtud ₱115 bilyon dinhi ang mamahimong igahin alang sa pagpalit og bag-ong mga armas ug pagpa-ayo sa karaang mga kahimanan nga nilaspag o naguba na sa AFP. Kapin upat ka beses kini mas daku sa tinuig nga ₱25 bilyon-₱30 bilyon nga gigahin kaniadto sa rehimeng Duterte alang sa programa.

Bisan pa man, samtang nakigduyog ang AFP ug rehimeng Marcos sa pagpanulsol og gyera sa China, wala pa kini giatras sa binatalyong pasistang sundalo nga nagharihari sa kabanikanhan ilalum sa gyera kontra-insurhensiya.