Kasubong nga lugar pang-gyera ang kadagatan sang Mindoro sa sakop sang West Philippine Sea sadtong Enero 4-5 sang ilunsar sang US sa Cabra Island diri ang 2-adlaw nga “maritime cooperative activity,” upod ang tuta nga Armed Forces of the Philippines (AFP). Samtang ginapatigayon ang aktibidad, duha ka barko pang-gyera sang China ang nagabantay malapit sa lugar. Pambukas sang tuig 2024 ang aktibidad, nga una sa masobra 500 wargames kag iban pa nga operasyon militar nga igalunsar sang US sa Pilipinas, katimbang ang papet sini nga rehimen Marcos Jr. Kabahin diri ang ginahandaan na nga dambuhala nga Balikatan nga natalana ilunsar sa Mavulis Island sa Batanes, nga 140 kilometro lang ang kalayuon sa sur nga baybayon sang Taiwan.

Sadto man Enero, ginawakal sang AFP kag rehimen ang “estratehiko nga pagtiyog” sang plano pangseguridad sang Pilipinas halin internal nga depensa padulong eksternal. Gintawag nga “Comprehensive Archipelagic Defense Concept” ang plano nga ginapabugal ni Gilbert Teodoro, tiglikom sang Department of National Defense, nga magaserbe kuno sa “paggarantiya sa mga korporasyon nga Pilipino, kag mga dumuluong nga gintugotan sang Pilipinas, nga tawhay nga makatigayon sang eksplorasyon kag pagpanghimulos sa tanan nga dunang manggad sa sulod sang exclusive economic zone (sang Pilipinas) kag iban pa nga mga lugar kung sa diin may yara kita hurisdiksyon.”

Sa aktwal, indi bag-o ukon orihinal ang konsepto nga “archipelagic defense.” Direkta nga ginkuha ini sa operational concept nga “Archipelagic Defense Strategy” sang militar sang US nga may katuyuan nga “punggan ang agresyon sang China” sa Western Pacific Theater of Operations nga may pagtum-ok sa gintawag sini nga “First Island Chain.” Kabahin sa “chain” ukon kadena sang mga isla nga ini ang Pilipinas. Ginpwesto sini ang pungsod sa unahan sang imperyalista nga gyera kag ginhimo dako nga target sang atake sang China. (Lantawon sa mapa).

Ginasaoperasyon sang Archipelagic De-fense Strategy ang taktika nga anti-access/area denial (A2/AD) nga may katuyuan nga “inyutralisa” ang ikasarang sang “kaaway” (China), kag “sumpuon” ukon “panason” ang mga abilidad sini nga makalunsar sang “agresyon” sa rehiyon. Padulong diri, ginplastar na sang US ang network sang dayag kag sikreto nga mga base kag pasilidad para butangan sang sistema sang mga radar kag misayl kag tropa, kag magserbe nga imbakan sang armas (kabahin ang nukleyar), sari-sari nga gamit, panggatong kag madamo pa nga iban nga kinahanglanon para sa paglunsar sang gyera.

Pagagastuhan sang mga Pilipino

Kabahin sa estratehiya nga Archipelagic Defense ang pagpasalo sang US sang gasto sang pagpanulsol sang gyera sa mga “partner” sini sa Asia, kabahin ang Japan, South Korea kag Pilipinas. Ginapabugal pa ni Teodoro nga pagagastuhan sang $ 2 trilyon sang reaksyunaryo nga estado ang pagbakal sang mga armas, salakyan kag iban pa nga gamit-militar nga tanan himo sang US kag mga kaalyado sini-para hatagan porma ang “archipelagic defense” sang Pilipinas.

Kabahin sa nakakubay nga balaklon sang Pilipinas ang usado na pero tuman ka mahal sa gihapon nga jet fighter nga F-16 sang US, dako nga barko nga pagagamiton sa pakig-“joint patrol” sini sa South China Sea kag madamo pa nga “big ticket” ukon dalagko nga armas nga dugay na ginalawayan sang mga heneral sang AFP. Nalakip ang mga ini sa “Rehorizoned Capability Enhancement and Modernization Program” ukon ReHorizoned 3 sang AFP.

Nagaserbe indi lang sa katuyuan sang US batuk sa China ang pagbubo sang pondo, kundi pati man sa pagbusog sa AFP nga subong ginahampas sang bangigay kag paksyunalismo. Katimbang ang US, ginagamit sang rehimen Marcos ang pondo para siguruhon ang katampad sa iya sang mga heneral. Para diri, ginpahayag ni Marcos nga itigana sang estado ang pondo sa masunod nga 10 ka tuig.

Una na nga gin-aprubahan ni Marcos sadtong Disyembre 2023 ang dugang nga badyet sang AFP padulong $285 bilyon sa 2024. Base sa pila ka manugtuki, ₱110 bilyon tubtob ₱115 bilyon diri ang mahimo itigana para sa pagbakal sang bag-o nga mga armas kag pagserbisyo sa daan nga mga kagamitan nga gin-abusaran ukon naguba na sang AFP. Masobra apat ka beses ini nga mas dako sa tuigan nga ₱25 bilyon-₱30 bilyon nga gintigana sadto sang rehimen Duterte para sa programa.

Amo pa man, samtang naga-ugyon ang AFP kag rehimen Marcos sa pagpanulsol sang gyera sa China, wala pa ini may gin-atras sa binatalyon nga pasistang suldado nga nagadupa-dupa sa kabukiran sa idalom sang gyera kontra-insurhensya.