Sunud-sunod nga mihapak ang giagwanta sa katawhang Pilipino sa walay puas nga pagsaka sa mga presyo sa lana ug LPG, ingonman sa mga singil sa tubig ug kuryente pagsulod sa 2024. Samtang labaw nga paantus ang bunga niini sa masa, labaw usab nga pagdaku sa ganansya ang dala niini sa kanhi nang nagpakatagbaw nga mga pribadong kumpanya nga gihimong negosyo ang mga pangpublikong serbisyo ug yutilidad.

Sulod sa lima ka magkasunod nga semana, lima ka beses usab nga gipataas sa mga kumpanya sa lana ang presyo sa diesel ug gasolina. Niadtong Enero 30, gipataas usab sa mga kumpanya ang presyo sa LPG og ₱0.95 kada kilo o ₱10.45 kada tangke.

Daw kartel ang dungan-dungan ug unipormadong pagsaka sa mga presyo sa Petron, Shell Pilipinas, Caltex Philippines, Total Philippines, Filpride Resources Inc/Mobility Group, Petro Gazz, Seaoil, City Oil, Jetti Petroleum Inc, Unioil, PTT Philippines Corporation, Flying V, Eastern Petroleum ug Clean Fuel. Sukwahi kini sa gipanghinambog kanhi dihang gibalaod ang deregulasyon (1997) nga mag-“kumpetisyon” kung modaghan ang mga “players” nga magpaubos kuno sa presyo sa lana.

Subay sa datos sa Department of Energy, mikabat sa ₱5.15/litro ug ₱4.40/litro ang netong gisaka sa gasolina ug diesel niadtong Enero 30. Dugang kini sa netong gisaka nga ₱12.60/litro sa presyo sa gasolina ug ₱5.65 sa diesel sa 2023. Samtang, misaka ang kerosin og ₱1.24/litro niadtong 2023.

Magpadayon ang pagsaka sa presyo sa lana sa Pebrero, buhat kuno kini sa kagubot sa Red Sea ug pagpamomba sa mga oil refinery sa Russia, nga parehong ginagamit nga hinungdan aron ipataas ang pangkalibutang presyo sa krudo.

Samtang, niadto pang 2023 gitugutan sa rehimeng Marcos ang Meralco nga patas-an ang singil niini sa kuryente og ₱0.0846 kada kilowatt-hour (kWh) pagsulod sa Enero. Sa minimum nga konsumong 200 kwh, madugangan ang balayrunon sa usa ka balay og ₱17 kada bulan.

Ingonman, gitugutan sa rehimen ang pagsaka sa singil sa duha ka pribadong kumpanya sa tubig sa Metro Manila. Gitugutan ang Manila Water nga magpataas sa singil og ₱6.41 kada kubiko metro ngadto sa ₱42.26 gikan ₱35.85 sa 2023. Samtang, gipataas sa Maynilad Water Services Inc ang singil niini og ₱7.87 kada kubiko metro mula ₱39.70 sa 2023 ngadto sa ₱47.57.

Nagpakatagbaw nga langyawng kapitalista ug lokal nga burgesya

Kadungan sa nagkamahal nga presyo ang pagsaka usab sa kita sa pribadong mga kumpanya ug personal nga bahandi sa pinakadakung kumprador nga nanag-iya niini.

Gibanabanang mihakop ang Petron, ang pinakadakung tigsuplay og lana sa nasud, og ₱12 bilyon alang sa tibuok 2023. Doble kini sa netong kita sa kumpanya nga ₱6.7 bilyon niadtong 2022. Gipanag-iyahan ang Petron ni Ramon Ang, nga tag-iya usab sa San Miguel Corporation, Eagle Cement ug uban pang dagkung kumpanya.

Samtang, mikabo ang Shell Pilipinas, subsidyaryo sa Royal Dutch Shell sa The Netherlands, og ₱2.1 bilyon sa unang siyam ka bulan sa 2023.

Parehong kontrolado ang Meralco ug Maynilad sa Metro Pacific Investments Corporation (MPIC), nga ginapadagan ni Manuel Pangilinan. Mitagingting nga ₱37 bilyon ang gibanabanang kita sa Meralco sa 2023, 36.34% nga mas taas sa kanhi nang dakung kita nga ₱27.1 bilyon niadtong 2022. Di paulahi, nagkarekord ang Maynilad og 46% nga pagsaka sa kita o ₱6.8 bilyon sa unang siyam ka bulan sa 2023. Ang MPIC nakapailalum sa First Pacific Company Limited nga nakabase sa Hong Kong ug gipanag-iyahan sa Indonesian nga pamilyang Salim.

Gipanag-iya usab ang Manila Water ni Enrique Razon Jr nga mikabo og ₱7.26 bilyong kita sa unang siyam ka bulan niadtong milabayng tuig. Mas taas kini og 61% sa kita niini sa parehong panahon niadtong 2022.

Silang Ang, Pangilinan ug Razon lakip sa pinakadagkung burgesya kumprador nga adunay binilyong bahandi. Sa listahan sa Forbes, midaku pa ang bahandi ni Razon og $0.9 bilyon niadtong 2023 gikan sa $7.2 bilyon sa 2022 ngadto sa $8.1 bilyon. Misaka usab ang bahandi ni Ang, ang ikatulo nga pinakaadunahang Pilipino kasunod ni Razon, og 40%. Gikan $3.4 bilyon niadtong 2022, mikabat na sa $8.1 bilyon ang bahandi ni Ang niadtong 2023. Samtang, gibanabanang anaa sa $105 milyon ang bahandi sa nag-unang upisyal sa MPIC nga si Pangilinan.